Safran Nedir, Nerede Yetişir?
Soğanlı bitkiler familyasından gelen safran bitkisi tohumu ekildikten sonra 20 ya da 30 cm büyüklüğe ulaşır. Sonbaharda mor renkli çiçekler açar ve Latince ismi “crocus sativus” tur. Safran çiçeğinin içindeki tepecikler toplanır ve kurutulur, işte bu baharat olarak kullandığımız safranı oluşturur. Ülkemizde özellikle Urfa ve Safranbolu’da yetiştirilir ama tarımı zor ve pahalı olduğu için genellikle yurtdışından getirilir.
Anadolu topraklarında genellikle ilaç olarak kullanımı tercih edilirken Hint, İran, Avrupa, Fas ve Orta Asya’da sıklıkla yemeklerde tercih edilir. Safranın kokusu keskin, rengi çok kuvvetlidir. Aslında kırmızımsı olan rengi suya atıldığında sarıya dönüşür. Bu nedenle adı, Arapçada “sarı” anlamına gelen “asfar” kelimesinden gelir.
Safranın Faydaları Nelerdir?
Yetiştirmesi ve hasatı zor, bu yüzden de çok pahalı olan safranın faydaları saymakla bitmez. İşte bu faydalardan bazıları:
- Afrodizyak etkisi ile tüm sinirleri uyarır.
- Adet döneminin ağrısız geçmesine yardımcı olur.
- Serotonin düzeyini dengelediği için olumsuz ruh halinden uzaklaşmayı kolaylaştırır.
- Uyku kalitesini artırır ve motivasyon süresini uzatır.
- İştahı dengeleyici bir özelliği de vardır.
- Omega-3 yönünden oldukça zengindir ve vücudun B6 üretmesine de destek olur.
- Kötü kolesterolü ve tansiyonu düşürmeye yardımcı olur.
- İçerisinde magnezyum, demir ve potasyum vardır.
- Akciğer hastalıklarında özellikle de bronşit ve astımda çok etkilidir. Ayrıca soğuk algınlığına bağlı ateşin düşmesini de hızlandıcı etkisi vardır.
- Kalbi korur ve kalp rahatsızlıklarının engellenmesinde rolü vardır.
- Alzheimer tedavisinde destek olduğu düşünülür.
- Cilt bakımında, kozmetik ve parfüm sanayinde de kullanılır.
- Diş sağlığı için oldukça etkilidir.
Safran Nasıl ve Nerelerde Kullanılır?
Safran pek çok yemekte, kozmetikte, ilaç sanayinde ve hatta boya sanayinde kullanılan bir baharat. Pek çok farklı kullanım şekli ve yeri de var. İşte kullanım yerlerinden bazıları:
- Tavuk ve balık yemeklerinde kullanılır. Özellikle de Akdeniz mutfağında büyük yeri vardır.
- Osmanlı Mutfağı’nda karabiberden sonra en çok kullanılan baharat olma ünvanına sahiptir. Ama o zamanlar safran, gül suyu ya da sirke içinde bekletildikten sonra kullanılırmış.
- Türk mutfağında pilavlarda, et yemeklerinde ve sütlü tatlılarda kullanılır. Zerde tatlısı rengini safrana borçlu.
- Çayı yapılarak tüketilme şekli de var ancak acımsı bir tadı olduğu için çok sık tercih edilmez.
- Safranbolu’da safranlı lokum da yapılır.
- Renklendirici olarak kumaş sektöründe de kullanılır.
- Havas yazmalarında sadece safran mürekkebi kullanılır.
- Havayla temas ettiğinde oksitlenebildiği ve rengi değişebildiği için de hava almayan kaplarda saklanması makbuldür.
Safran Hangi Yemeklerde Kullanılır?
Geldik işin lezzetli kısımlarına. Oldukça geniş bir kullanım alanı olsa da senin safranın en çok hangi yemeklerde kullanıldığı ile ilgilendiğini biliyoruz şefim. Safranın kullanıldığı yemeklere birlikte göz atalım:
- Et, tavuk ve balık yemeklerinde kullanılır, bunun yanı sıra pilavlarda, sebze yemeklerinde ve unlu mamullerde renklendirici olarak da kullanılır.
- Sütlü tatlılarda da sıkça kullanılır.
- Altın rengiyle Safranlı Pilav, Osmanlı mutfağından günümüze dek gelmiş bir lezzettir.
- Safranlı Kereviz Çorbası, yine kerevizin başrolde olduğu ancak safranın rengini ve aromasını verdiği bir tarif. Denemen için seni bekliyor.
- İrmikli tatlılar da safran ilavesi ile farklı bir renk ve lezzet kazanabilir.
Safran pek çok yemeğe yakışsa da günlük kullanım miktarı 1 çay kaşığını geçmemeli aksi halde zehirli etkisi olabilir. Hamilelerin kullanması ise tavsiye edilmez.
Safran Pilavda Nasıl Kullanılır?
Safran baharatının pilavda kullanılması en yaygın kullanım şekillerinden biri.
- Safranlı pilav yapılırken safran tellerini sıcak suda bekletmek gerekir ki sarı rengini bekletildiği suya daha çok versin. Böylece pilavın rengi daha keskin bir sarı olacaktır.
- Ayrıca bir damla limon suyu kullanılırsa pirinçler daha parlak görünür.
- Suda bekletilmiş olan safran, içinde beklediği suyla birlikte pilava katılır ve böylece rengini pilava vermiş olur.
Safranlı pilav yapılırken Osmanlı Mutfağı’ndaki gibi safran az bir miktar gül suyu ya da sirke içinde de bekletilebilir. Böylece pilava farklı bir aroma da katmış olursun. Safran oldukça pahalı bir baharat olduğu için yerine alternatif olarak pek çok mutfakta zerdeçal ya da aspir de kullanılır. Yemeğe neredeyse aynı rengi verir ancak aromaları birbirinden çok farklıdır.
Bu kadar kıymetli bir baharat, senin de menünde yer alabilir ve yemek yolculuğunun bir kısmını oluşturabilir şefim. Şimdiden aklına gelen menülerin ve bu kıymetli baharatı kullanacağın yemeklerin için ellerine sağlık!
