Mahlep Nedir, Ne İşe Yarar?
Mahlep; gülgiller familyasına ait, boyu 6 ile 10 metre arasında değişen, anavatanı İran olan bir ağacın ismidir. Mahlep ağacının nohut büyüklüğündeki meyveleri, ağaçla aynı ismi taşır ve bu meyvelerin çekirdekleri bizim mutfaklarda baharat olarak kullandığımız mahleptir. Siyah ve beyaz olmak üzere iki farklı tür mahlep bulunur. En çok kullanılan tür ise beyaz mahlep ağacının meyveleridir. Dünyada en çok Güney Avrupa ile Batı ve Kuzey Asya’da yetiştirilen bu ağaç ülkemizde Tokat, Amasya, Çorum, Mardin, Van, Ordu ve Erzurum civarlarında yaygındır. Siyah mahlep ağacı ise Sudan’da tıbbi ve aromatik bir bitki olarak yetiştirilir. Güney Asya’da garam masala sıklıkla tüketilirken Kuzey Asya’da daha çok tatlı kokulu mahlep kullanılır.
Mahlep ağacı yöresel olarak İdris, Yabani Kiraz, Taş Kirazı, Endirez, Kokulu Kiraz, Keniro, Melem, Endülüs, Pis Ağaç ve Meltem gibi farklı isimlerle de anılır. Mahlep ağacı yetiştirilmesi oldukça kolay bir ağaçtır. Sulama, gübreleme, ilaçlama istemediği için kullandığın mahlebin oldukça doğal olduğundan emin olabilirsin.
Mahlep Nerede, Nasıl Kullanılır?
Mahlep; Yunan, Akdeniz ve Ortadoğu mutfaklarında yaygın olarak kullanılır. Mahlep ile ne yapılır dersen şefim, akla ilk hamur işleri gelir. Mahlep içinde bulunan kumarin sayesinde hamur işlerine benzersiz bir lezzet katar. Yine içerisindeki kumarin, mahlebe vanilya kokusunu andıran hoş bir koku verir. Mahlep meyvesinden elde edilen mahlep baharatı ise eklendiği tuzlu hamur işlerinin kıvamının kıyır kıyır olmasını sağlar. Kandil simidine ve Paskalya çöreğine kendine özgü bir tat ve koku veren de mahleptir. Ayrıca kırmızı et marinasyonunda ve çeşitli peynirlerin yapımında da mahlep kullanılır.
Yemeklerin parfümü olan nitelendirdiğimiz baharatlar arasında bu sıfatı en çok hak eden baharat mahleptir diyebiliriz. Kokularının benzerliğinden yola çıkarak mahlep yerine ne kullanabilirim sorusuna kakule ya da rezene tohumu şeklinde cevap vermek mümkündür. Ancak ne kakule ne de rezene tohumu, hamur işlerine istenen kıyırlığı vermez, sadece koku olarak mahlebi andırır.
Mahlep Faydaları Nelerdir?
Mahlep başta gıda endüstrisi olmak üzere kozmetik sektöründe ve özellikle de parfüm yapımında sıkça kullanılır. Boya, vernik, cila yapımında da kullanılan mahlep, ilaç endüstrisinde de kendisine yer bulmuştur. Kokusu ve lezzeti ile bilinen mahlebin faydaları da oldukça fazladır. Şimdi de onlara bir bakalım.
- Kuvvet ve enerji verici özelliği olduğu söylenen mahlebin içeriğinin ortalama %14 kadarı karbonhidrat, %27 kadarı da yağdır.
- Mahlep, oldukça yüksek besin değerine sahiptir. Protein ve yağ asitleri bakımından zengin bir bitki olan mahlep, aynı zamanda kalsiyum, potasyum ve magnezyum da içerir.
- İçeriğindeki kalsiyum sayesinde kemik gelişimine de destek olur.
- Mahlebin idrar söktürmede yardımcı olduğu iddia edilir.
- Nefes darlığı, astım gibi rahatsızlıklarda yardımcı etkisi olduğu bilinen mahlebin aynı zamanda balgam söktürmeye yardımcı özelliği de vardır.
- Bağışıklık sistemini desteklediğine dair çalışmalar mevcuttur.
- Antioksidan etkisi ile vücudu serbest radikallerden korunma konusunda yardımcıdır. Kalp ve damar hastalıklarından korunma konusunda da etkisi olduğu söylenir.
- Sindirim sisteminin düzgün çalışmasına da destek olur.
Gördüğün gibi şefim mahlebin faydaları neredeyse saymakla bitmeyecek kadar fazladır.
Reçetelerde Mahlep Kullanımı
Mahlebin en bilinen kullanım alanı kesinlikle hamur işleri. Kıyır kıyır kurabiyeler, poğaçalar yapabilmek ve kokusuyla herkesi büyüyebilmek için mahlepten başka bir baharat düşünülemez. Pastane tuzluları, açmalar, poğaçalar ve grissiniler içerisindeki mahlep ile çok daha lezzetli bir hale gelirler.
Mahlep çekirdekleri Ürdün’de üretilen ve yöreye özgü olan Nabulsi peynirine de tat varir. Nabulsi, salamurasına katılan mahlep ile aroma kazanan yöresel bir peynirdir. Buradan yola çıkarak mahlebin peynirli reçetelerde de oldukça güzel sonuçlar vereceğini söyleyebiliriz.
Mahlep ekmek yapımında da kullanılabilir. Baharatlı ekmek yapılacaksa mutfağımızda sıklıkla kullanılan kimyon, kekik gibi baharatların yanında mahlebin de eklenmesi benzersiz bir lezzet ortaya çıkarır.
Mahlep et ve tavuk tariflerine de oldukça farklı bir lezzet katar. Mahlebi alışılmadık reçetelerde kullanarak farklı menülere imzanı atabilirsin sevgili şefim. Hamur işlerinin dışında ise pilava da çok yakışan mahlep, yaratıcı şeflerin elinde benzersiz pilav reçetelerinde kendisine yer bulur. Pilava yakıştığı gibi, makarna, patates gibi diğer nişastalı malzemelerle de oldukça güzel bir uyum sağlar. Baskın aroması ve kokusundan dolayı mahlebi yeni tariflerde denerken çok ufak miktarlarda başlamak idealdir.
Mahlebi, tane mahlep şeklinde alarak gerektikçe öğüterek kullanmak tazeliğini korumak açısından en iyisidir. Toz mahlep çabuk bozulabildiğinden hava almayan bir kapta, buzdolabında saklanmalıdır.
Sen de kendi yaratıcılığını kullanarak en güzel reçetende bu eşsiz kokulu baharatı kullanabilir ve mutfağına fark katabilirsin şefim. Ellerine sağlık şefim.
